Het project Steunsystemen is al bijna twee jaar bezig met het opzetten met buurtcommunity’s om ervoor te zorgen dat ouderen langer thuis kunnen blijven wonen. Met succes, want inmiddels hebben al meer dan twintig VVT-instellingen zich aangesloten bij het project. Hoog tijd voor een visiebijeenkomst om ideeën en meningen te delen.
Voor veel ouderen is opname in een zorginstelling een doemscenario dat ze zo lang mogelijk willen uitstellen. Hoe mooi is het dan als je vrijwilligers in de buurt hebt die je kunnen helpen met steeds moeilijker wordende dagelijkse dingen. Een buurvrouw die een boodschapje voor je doet, iemand om je naar het ziekenhuis of een familielid te rijden, een praatje te maken of je te helpen bij het aantrekken van je steunkousen.
Steunkousen
Dat laatste punt is voor veel deelnemers aan de visiebijeenkomst van project Steunsystemen een bruggetje te ver. “Het aantrekken van steunkousen is toch echt een taak van de thuiszorg, dat kun je niet aan leken overlaten”, is een van de opmerkingen die worden gemaakt. Maar ook: “We proberen medewerkers in de zorg te werven en zeggen tegelijkertijd dat je zonder opleiding ook wel zorgtaken zoals het aantrekken van steunkousen mag uitvoeren. Dat vind ik een beetje tegenstrijdig.” Een reactie hierop: “Als je professionals inzet om mantelzorgers, vrijwilligers en ouderen te leren hoe ze de meer eenvoudige zorgtaken zelf kunnen uitvoeren, houden diezelfde zorgprofessionals uiteindelijk meer tijd over voor de noodzakelijke en onmisbare zorg. Bovendien kunnen ouderen die van meer kanten hulp krijgen, langer thuis blijven wonen waardoor de druk op de zorg kan verminderen.”
Dit voorbeeld is tekenend voor de sfeer op deze visiebijeenkomst die vroeg in de ochtend plaatsvindt in het auditorium van AxionContinu in Utrecht. De deelnemers, vrijwel allemaal werkzaam in of nauw betrokken bij de ouderenzorg, dragen het project Steunsystemen een warm hart toe, maar schromen ook niet om kritische vragen te stellen en met elkaar in discussie te gaan.
‘Het aantrekken van steunkousen is een taak van de thuiszorg, dat kun je niet aan leken overlaten.’
Steunsystemen
Even kort terug naar de basis van de steunsystemen en de rol die de VVT-organisaties daarin spelen. Het doel van de steunsystemen is het creëren van een netwerk waarin ouderen de steun krijgen die ze nodig hebben om langer thuis te kunnen blijven wonen. De VVT-instelling is daarbij niet langer het eindstation en doemscenario voor ouderen, maar de spil in het steunsysteem die expertise deelt, organisaties samenbrengt en ouderen adviseert en begeleidt. Hier vinden hulpvragers- en aanbieders elkaar bij alle mogelijke vragen rondom huishouden, mobiliteit, vitaliteit, sociale netwerken en zorg. Door al in een vroeg stadium in contact te komen met ouderen, kun je op tijd inspelen op toekomstige vragen en behoeften en zo langdurige intramurale zorg voorkomen of uitstellen.
Dat is, kort samengevat, het uitgangspunt van de steunsystemen waarin de meeste deelnemers zich goed kunnen vinden. Tijd om in vier groepen te discussiëren over een belangrijk thema: Wat hebben we van elkaar én van het collectief nodig om het project succesvol te maken? Een stelling waar de deelnemers die elkaar vaak nog helemaal niet kennen, enthousiast mee aan de slag gaan. Een van de meest gehoorde conclusies na afloop van de groepssessies is dan ook dat het waardevol is om ervaringen, ideeën en visies met elkaar te kunnen delen: “We hebben elkaar heel erg nodig om van elkaar te leren en elkaar te ondersteunen. Deze visiebijeenkomst helpt daarbij.”
Reacties
Maar er zijn ook heel praktische reacties. Bijvoorbeeld het feit dat veel ouderen met beginnende dementie nu vaak te lang moeten wachten op een casemanager dementie waardoor ze ontsporen en sneller vanuit een crisissituatie in een zorginstelling terechtkomen. Zo kan het gebeuren dat een oudere met een lichtere ZZP-4 indicatie vanuit een crisissituatie in een zorginstelling terechtkomt en zo een plek bezet houdt voor iemand met een ZZP-6 indicatie die op de wachtlijst staat. Daarin kan het steunsysteem een belangrijke positieve rol spelen. Door de benodigde begeleiding thuis tijdig te organiseren waardoor crisissituaties kunnen worden voorkomen, maar ook door ouderen met een lichtere vorm van dementie te begeleiden in het traject om, na een tijdelijke opname, weer thuis te gaan wonen. Er zijn ook ideeën over het gezamenlijk opleiden van zorgprofessionals en een nieuwe manier van werken waarbij de professionals meer een regie voerende dan een verzorgende taak hebben. Het verzamelen van data is ook een belangrijk onderwerp omdat het helpt om problemen in regio’s inzichtelijk te maken en daar goed op te kunnen inspelen. Al is het, zo vindt de groep die dit onderwerp ter sprake brengt, wel belangrijk om te kijken naar de balans tussen de hoeveelheid data en het kwalitatieve resultaat. Het is ook noodzakelijk om mogelijke weerstanden in de omgeving op tijd te signaleren en te kijken waar gaten zitten bij alle betrokken organisaties in een bepaalde regio. Financiën zijn vanzelfsprekend ook een belangrijk aandachtspunt, want er komt een moment waarop de steunsystemen niet meer kunnen rekenen op middelen van de overheid, maar zelf hun broek op moeten houden.
Conclusie
Er zijn nog genoeg onderwerpen over om over verder te praten in een volgende kwartaalbijeenkomst. Een uitnodiging die de deelnemers graag accepteren, want over één ding zijn ze het eens: met de steunsystemen is een maatschappelijke beweging in gang gebracht die de samenleving een nieuwe impuls gaat geven om meer naar elkaar om te kijken en beter voor elkaar te zorgen. Met de VVT-organisatie als deskundige raadgever, gids, reismaatje, hoeder van de buurtgemeenschap en voortrekker in de samenwerking tussen lokale en regionale of landelijke aanbieders. Een veilige haven in een netwerk waarin iedere oudere kan rekenen op de hulp van professioneel ingerichte steunsystemen.
Meer informatie: https://www.toekomstbestendigeouderenzorgutrecht.nl/steunsystemenwestenstad