Huisartsen hebben er soms hun handen vol aan: thuiswonende ouderen met meerdere lichamelijke, functionele en vaak ook mentale problemen die soms acuut hulp nodig hebben. Dankzij ONUe kunnen ze dan snel schakelen met een specialist ouderengeneeskunde, een GZ-psycholoog of een casemanager dementie en zo crisissituaties voorkomen.
ONUe groeit snel. Het netwerk van specialisten ouderengeneeskunde en GZ-psychologen dat in 2019 van start ging helpt inmiddels meer dan tachtig huisartsenpraktijken in de regio’s Utrecht-Stad en Utrecht-West. Ze vormen, samen met de casemanagers dementie, mobiele geriatrische teams. Allemaal met als doel huisartsen in de regio te ontlasten in de ondersteuning van thuiswonende ouderen met complexe hulpvragen.
‘Dankzij ONUe is 69% van de (onterechte) verwijzingen naar de 2e lijn voorkomen, is het aantal consulten bij ONUe-behandelaars met 80% gestegen en heeft 95% van de huisartsenpraktijken in Utrecht-Stad cliënten naar ONUe doorverwezen.’
Praktijkdruk
De huisartsen zijn daar blij mee, want ze lopen bij ouderen vaak tegen acute problemen aan die de werkdruk op de toch al volle praktijken verder verhogen. “Het gebeurt regelmatig dat er dringend een plek moet worden gezocht voor een oudere bij wie de thuissituatie nijpend wordt”, vertelt huisarts Caroline Hulshoff. “Als de wachtkamer dan vol zit met patiënten die een afspraak hebben, is dat behoorlijk lastig want zo’n crisis heb je niet een, twee, drie opgelost. Dan is het fijn om een snelle lijn met een specialist ouderengeneeskunde te hebben aan wie je advies kunt vragen of bij wie je patiënt snel terecht kan voor hulp. Binnen twee weken als het niet dringend is en zelfs binnen enkele dagen bij spoedgevallen. Als ik het even niet meer weet, bel ik Nieske.”
Overbelaste mantelzorgers
Caroline heeft het dan over Nieske Heerema, specialist ouderengeneeskunde bij AxionContinu en via ONUe verbonden met diverse huisartsenpraktijken in Utrecht Stad. “Gisteren nog”, vertelt ze, “kreeg ik een telefoontje over een oudere mevrouw die bij de huisarts kwam met een blaasontsteking, maar bij wie ook de diagnose beginnende dementie was gesteld. De mantelzorgers die al jarenlang druk in de weer zijn om deze mevrouw te helpen, waren overbelast en drongen aan op een snelle oplossing. Zonder onze tussenkomst was deze mevrouw waarschijnlijk in een crisisbed in een verpleeghuis terechtgekomen. Nu konden we snel een geriatrisch team met daarin een specialist ouderengeneeskunde, een GZ-psycholoog en een casemanager dementie inschakelen om de situatie te beoordelen en te bekijken wat we thuis nog voor deze mevrouw kunnen betekenen.”
‘Zonder onze tussenkomst was deze mevrouw waarschijnlijk in een crisisbed in een verpleeghuis terechtgekomen.’
Vraaggericht
Als het aan de specialisten ouderengeneeskunde ligt, zou dat zelfs in een nog vroeger stadium mogen gebeuren. “Huisartsen werken vooral vraaggericht”, zegt specialist ouderenzorg Hanneke van de Sandt van Careyn. “Ze zijn opgeleid om een oplossing te zoeken voor het medische probleem dat zich op dat moment aandient. Niet zelden gaat het dan om een acute situatie waarbij direct actie moet worden ondernomen. Als specialisten ouderengeneeskunde zijn wij gespecialiseerd in het verbeteren en behouden van de zelfredzaamheid en de kwaliteit van leven van ouderen met complexe problemen en een of meerdere chronische aandoeningen zoals Parkinson, reuma of dementie. Dat geldt overigens ook voor de inzet van GZ-psychologen bij problemen met een psychische achtergrond. Wij bekijken de situatie vanuit een breder perspectief, gaan bij ouderen op huisbezoek en kunnen zo een goede inschatting maken van wat de oudere precies nodig heeft. We stellen een behandelplan op dat zich richt op gezondheid, zelfredzaamheid, welbevinden en voorkomen van crisissituaties. Om dat te realiseren zijn vaak meerdere interventies nodig, zoals aanpassingen in de medicatie en verbetering van het (psychisch) functioneren door inzet van andere disciplines zoals de fysio- of ergotherapeut, psycholoog en casemanager dementie. Ook heel belangrijk is de aandacht voor sociaal welbevinden, zoals passende dagactiviteiten en een goed netwerk. Dat vergt goede samenwerking op wijkniveau. Verlies aan contacten kan betekenen dat een oudere minder vaak de deur uit gaat en zo ook qua mobiliteit en geestelijke vermogens snel achteruitgaat. Daarom is proactieve ouderenzorg zo belangrijk en hopen we dat huisartsen en praktijkondersteuners vroegtijdig signalen van kwetsbaarheid bij ouderen in kaart brengen en op tijd aan de bel trekken. We zijn ook heel blij met de preventieve wijkprogramma’s voor ouderen in Utrecht-Stad.”
Het netwerk werkt
“Daarmee kun je niet alle crisissituaties voorkomen”, weet ook Ellen den Mulder, projectleider van ONUe. “Maar het netwerk werkt goed, dat bewijzen de resultaten van een onderzoek dat we in 2022 onder huisartsen in Utrecht-Stad hebben uitgevoerd. Dankzij ONUe is 69% van de (onterechte) verwijzingen naar de 2e lijn voorkomen, is het aantal consulten bij ONUe-behandelaars met 80% gestegen en heeft 95% van de huisartsenpraktijken in Utrecht-Stad cliënten naar ONUe doorverwezen. ONUe heeft er niet alleen voor gezorgd dat er minder bedden in VVT-instellingen worden bezet, het netwerk bespaart ook zorgkosten omdat ouderen met een complexe problematiek langer thuis kunnen blijven wonen. Dat is nu al de winst van het netwerk.”
Inhoud en verdieping
“De eerste jaren van ONUe stonden in het teken van het opzetten van het netwerk”, vervolgt Ellen. “Nu zijn we bezig met de inhoud en verdieping. Onderwerpen zijn de wet Zorg en dwang, voorschrijven van medicatie door specialisten ouderengeneeskunde en moeilijk te hanteren gedrag bij mensen met dementie. We willen nu ook de zorgpaden voor mensen met een psychiatrische achtergrond of verslavingsproblematiek gaan onderzoeken. Dat is complex omdat je dan, naast de ouderenzorg, ook moet schakelen met de psychiatrie of verslavingsinstellingen. Maar ook voor die doelgroep is het belangrijk dat ze snel en goed geholpen worden door de juiste zorgverlener. Daarnaast zijn we aan het kijken hoe we de vergoedingen voor ONUe-behandelaars beter geregeld kunnen krijgen. Nu krijgen zij alleen hun consulten vergoed, maar worden ze niet betaald als ze bijvoorbeeld aansluiten bij een MDO. Terwijl dat in veel gevallen ontzettend belangrijk is. Tenslotte moeten we er rekening mee houden dat de druk op de huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde de komende jaren gaat toenemen omdat steeds meer ouderen thuis blijven wonen. Ook daar moet ONUe op voorbereid zijn. Zo blijven we werken aan een netwerk dat werkt, ook in de toekomst.”
Meer informatie:
https://www.onue.nl
https://www.toekomstbestendigeouderenzorgutrecht.nl/onue
